Đoàn giám sát thực tế tại kênh La Khê thuộc Dự án trạm bơm tiêu Yên Nghĩa

Hiện nay, tổng lượng nước thải đô thị phát sinh tại Hà Nội đã vượt mốc 1 triệu m³/ngày đêm, nhưng mới chỉ khoảng 40,8% được xử lý qua hệ thống các nhà máy và trạm xử lý tập trung. Trong số đó, 7 nhà máy xử lý nước thải đã đi vào vận hành, chủ yếu tại khu vực trung tâm phía Nam sông Hồng như Yên Sở, Bắc Thăng Long - Vân Trì, Hồ Tây, Kim Liên… với tổng công suất hơn 314.000 m³/ngày đêm. Còn lại, phần lớn nước thải vẫn xả ra môi trường qua hệ thống thoát nước chung hoặc các dòng sông đang bị ô nhiễm nghiêm trọng như Tô Lịch, Lừ, Nhuệ…

Một trong những kỳ vọng lớn nhất hiện nay đặt vào Dự án Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá, công trình trọng điểm được thành phố đầu tư nhằm từng bước nâng tỷ lệ nước thải đô thị được xử lý lên 50-55%. Với công suất thiết kế 270.000 m³/ngày đêm và hàng loạt gói thầu kết nối hệ thống cống bao cho các lưu vực sông Tô Lịch, sông Lừ, khu Hà Đông và vùng đô thị mới, dự án này được xem là “chìa khóa” để cải thiện môi trường nước Thủ đô. Đến nay, các gói thầu chính đã cơ bản hoàn thành phần xây lắp, đang trong giai đoạn vận hành thử, chuẩn bị bàn giao.

Không chỉ xử lý nước thải, thành phố cũng đang thực hiện nhiều giải pháp cải thiện chất lượng không khí, vấn đề luôn nằm trong nhóm quan ngại hàng đầu của người dân. Tại Hội thảo khoa học “Thực trạng và giải pháp xử lý các vấn đề cấp bách trong công tác bảo vệ môi trường Thủ đô Hà Nội” (tháng 3-2025), Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho biết, thành phố đang triển khai nhiều hoạt động nhằm cải thiện môi trường không khí như: Triển khai các giải pháp giảm phương tiện xe cá nhân, tăng cường phát triển hệ thống vận tải hành khách công cộng, chuyển đổi giao thông xanh, giám sát vệ sinh môi trường các công trình xây dựng…Ngoài ra, thành phố cũng đang khẩn trương thực hiện các giải pháp bổ cập nước sông Tô Lịch, làm sống lại dòng sông theo chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm. Dự kiến, tháng 9-2025, nhiệm vụ này sẽ hoàn thành. Bên cạnh đó, thành phố thí điểm hiện đại hóa công tác thu gom rác thải, thí điểm phân loại rác tại nguồn ở 5 quận nội thành…

Đáng chú ý, tại kỳ họp chuyên đề gần đây, HĐND thành phố đã thông qua Nghị quyết nâng mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Đây là bước đi mạnh mẽ nhằm tăng tính răn đe, hạn chế tình trạng xả thải trái phép, xử lý không đúng quy định. Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Xuân Đại nhấn mạnh: “Mức phạt cao hơn sẽ buộc các tổ chức, cá nhân phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi vi phạm, đồng thời góp phần tạo lập môi trường sống an toàn, lành mạnh hơn cho cộng đồng”.

Tuy vậy, thực tiễn vẫn còn không ít thách thức. Nhiều khu vực ngoại thành chưa được thu gom rác hiệu quả, rác sinh hoạt vẫn chủ yếu chôn lấp, trong khi công suất nhà máy đốt rác phát điện còn hạn chế. Cơ sở hạ tầng ở nhiều làng nghề, cụm công nghiệp vẫn chưa đáp ứng tiêu chuẩn môi trường. Tình trạng nước thải sinh hoạt, nước thải sản xuất xả thẳng ra môi trường vẫn diễn ra ở một số địa bàn, gây bức xúc dư luận.

Theo đại biểu Nguyễn Thanh Xuân, Bí thư Quận ủy Hà Đông nhấn mạnh, vấn đề cốt lõi hiện nay là phải kiểm soát tốt hệ thống tiêu thoát nước, trang bị đồng bộ thùng rác công cộng, kịp thời ứng phó các sự cố môi trường và tách dần các nguồn gây ô nhiễm khỏi khu dân cư thông qua quy hoạch, di dời cụm công nghiệp, điểm tập kết hóa chất, rác thải...

Song song với đó, thành phố đang đẩy nhanh tiến độ Dự án trạm bơm tiêu Yên Nghĩa, dự kiến sẽ giúp tiêu thoát nước cho hơn 6.000ha đất nông nghiệp, giảm ngập cho khu vực Hà Đông, Hoài Đức, Đan Phượng và một phần Nam Từ Liêm. Đây là dự án được kỳ vọng sẽ giải quyết bài toán thoát nước lâu dài, nhưng hiện vẫn đang trong giai đoạn giải phóng mặt bằng và triển khai xây dựng.

Với hàng loạt dự án đồng bộ, hệ thống pháp lý được siết chặt và cam kết mạnh mẽ từ chính quyền, Hà Nội đang từng bước thể hiện quyết tâm xử lý tận gốc các vấn đề môi trường tồn đọng. Tuy nhiên, để biến kỳ vọng thành hiện thực, điều quan trọng nhất vẫn là sự vào cuộc đồng bộ, trách nhiệm cao từ các cấp chính quyền, doanh nghiệp và ý thức của từng người dân trong hành trình giữ gìn một Thủ đô đáng sống cho hôm nay và các thế hệ mai sau.

Bảo Vy - Thanh Thủy